ارمنده

«لغت نامه دهخدا»

[اَ مَ دَ / دِ] (نف) آرمنده. اَرْمَنْد. آرام. ساکت. آرمیده. (آنندراج). آرام گرفته. (آنندراج). مخفف آرمیده بود. (جهانگیری). مقابل ارغنده (پرآشوب) :
گه ارمنده ای و گه ارغنده ای
گه آشفته ای و گه آهسته ای.رودکی.
کمان را بزه کرد بهرام گور
برانگیخت زان دشت ارمنده شور.فردوسی.
چه باید که ارمنده گیتی چنین
پرآشوب گردد ز درد و ز کین.فردوسی.
|| ساکن. بی جنبش. مقابل گردنده و جنبنده و متحرک :
که پذرفت خسرو ز یزدان پاک
ز گردنده خورشید و ارمنده خاک
که تا من بوم شاه در پیشگاه
مرا باشد ایران و گنج و سپاه
نخواهم ز دارندگان باژ روم
نه لشکر فرستم بدان مرز و بوم.فردوسی.
خداوند گردنده چرخ بلند
خداوند ارمنده خاک نژند.فردوسی.
چو کشتی شد ارمنده روی زمین
کجا موج خیزد ز دریای چین.فردوسی.
چو رساند مرا بدان قومک
طالع سعد و بخت فرخنده
تا بدان مندگان(1) رسم بکری(2)
خر بیار ای غلام خربنده
که چو من در نشاط این سفرند
منده از سفریانی ارمنده(3).سوزنی.
(1) - بندگان. (دیوان سوزنی). کندگان. (جهانگیری) (شعوری).
(2) - یکره. (جهانگیری) (شعوری).
(3) - مانده از سفره نان ارمنده. (جهانگیری) (شعوری). و شاید: ماندگان از سفر چو ارمنده.