اریوس

«لغت نامه دهخدا»

[اَ] (اِخ)(1) مُرتدّ مشهور. مولد280 م. در اسکندریه و بقولی در قیروان (سیرنائیک) و متوفی در قسطنطینه به سال 336 م. وی نخست پیرو لیکُپُلیس کشیش که در مصر فرقه ای تشکیل کرده بود، گردید. و سپس از طریقهء وی بازگشت و بطریق اسکندریه آشیلاس او را بمرتبهء کشیشی منصوب کرد. اریوس با معلومات و هنرهای خویش بمقامات عالیه نائل گردید. وی امیدوار بود که پس از مرگ آشیلاس قائم مقام او گردد ولی به آرزوی خود نرسید، و از آن پس بر اثر حَسَد آرام ننشست و برآن شد تا رقیب خویش الکساندر را براندازد. نویسندگان کاتولیک علت قیام اریوس را بر ضد عقیدهء کلیسا در باب الوهیت کلمه، به طریق فوق نقل کرده اند اریوس، چنانکه سن اپیفان گوید، دارای نفوذ بسیار و هوش کامل و دائم بمطالعه و تحقیق مشغول بود و به فلسفهء افلاطون و رموز جدل مشائیین آگاهی داشت. و لما قال اریوس، القدیم هو الله و المسیح مخلوق، اجتمعت البطارقه و المطارنه و الاساقفه فی بلد القسطنطنیه بمحضر من ملکهم و کانوا ثلثمائه و ثلثه عشر رجلاً و اتفقوا علی هذه الکلمه اعتقاداً و دعوهً. (ملل و نحل شهرستانی چ 1288 ص 108 ذیل ملکائیه). و او مؤسس مذهب اریانوسیه(2)است.
(1) - Arius.
(2) - Arianisme.