اسد

«لغت نامه دهخدا»

[اَ سَ] (اِخ) (بنی...) قبیله ای است از نسل سبا. (انساب سمعانی ص 6). یکی از قبائل بزرگ عرب و مشتمل بر بطون بسیار و جد اعلای این قبیله اسدبن خزیمه است. مسکن قبیله عبارت است از قسمتهائی از نجد که در سمت کرخ واقع گشته. گویند اراضیی که اقامتگاه قبائل طی و بنی عقیل شد در ابتدا متعلق به بنی اسد بوده است، بعدها جمعی کثیر از این قبیله بحجاز مهاجرت کرد و در نتیجه قبائل طی و بنی عقیل این اراضی را ضبط کردند. ام المؤمنین زینب (ع) و جمعی از اصحاب نبوی به این قبیله انتساب دارند. قبیلهء بنی اسد در سال 9 ه .ق . بحضور رسول (ص) تشرف یافتند و بمباهات و افتخار میگفتند: «ما پیش از دعوت بخدمت رسیدیم». این آیهء شریفه در حق آنان نازل شد: یمنون علیک ان اسلموا. (قرآن 49/17). بعد از وفات آن حضرت قبیلهء بنی اسد مرتد شد و طلیحه نام از میان آن قوم به ادعای نبوت برخاست. این قبیله پدر شاعر مشهور امرءالقیس را بقتل رسانیده بودند و شاعر مزبور کمر انتقام و خونخواهی پدر را بر میان بست و بجنگ و جدال با آنان پرداخت، داستانهای این وقعه مشهور و معروف است. پس از اسلام هم بنی اسد را با خلفا و دول دیگر ماجراهای بسیار است. مستنجد از خلفای عباسی یزدن بن قماج را مأمور کرد تا آنان را از خاک عراق بیرون کند و محاربات بسیار میان آنها وقوع یافت. پس از مدتی زدوخورد یزدن فیروز شد و جمعی کثیر بقتل رسیدند و بقیه السیف فرار بر قرار اختیار کردند. دسته ای از مشاهیر و علما از این قبیله ظهور کرده و پاره ای از دول نیز بوجود آمده مانند دولت بنی مزید. (قاموس الاعلام ترکی).