ارسطیفس

«لغت نامه دهخدا»

[اَ رِ فِ] (اِخ)(1) قورینائی. (تاریخ الحکمای قفطی ص25). یا ارسطیفس الرفنی یا ارسطیفوس قورینائی. (طبقات الامم قاضی صاعد اندلسی). قفطی گوید: وی از اهل قورینا بود و گویند قورینا در قدیم همان رفینهء شام نزدیک حمص بود. والله اعلم. و من مکتوبی از او دیدم که این رفنی را از فلاسفهء یونان یاد کرده اند و او را پیروانی بود و فلسفهء او فلسفهء اولیه است پیش از آنکه فلسفه تحقق یابد و فرقهء او از فرق هفتگانه ایست که ما در ترجمهء افلاطون آورده ایم و اصحاب او را «قورینائیین» خوانند منسوب بشهر قورینا و فلسفهء آنان در ازمنهء بعد از یادها برفت. زیرا فلسفهء مشائین استحکام یافت. او راست: کتاب الجبر معروف به حدود و ابوالوفامحمدبن محمدالحاسب آنرا نقل و اصلاح کرده است و نیز ابوالوفا شرحی بر این کتاب دارد که در آن مسائل را با براهین هندسی تعلیل کرده است و هم او راست کتاب قسمه الاعداد. (تاریخ الحکماء چ لیبسک ص 70). تولد او در قورینا به سال 390 ق. م. بود و او تلمیذ سقراط و مؤسس نحلهء قورینائیین(2)است. وی عقاید سقراط را در امر اهمال عقاید و افکار سلف و توسعهء شخصیت اخلاقی را غایت زندگی دانستن، محترم میشمرد ولی دربارهء اصول اخلاقی با او موافق نبود و لذت را غایت همهء اعمال بشری میدانست و هدف او جلب لذت و دفع الم بود. چون ارسطیفس بمداهنه های درباری آشنا بود، قسمتی از عمر خود را در صقلیه در دربار دو تن از طاغیه های آنجا موسوم به دنیس(3) گذرانید. دیوجانس او را سگ درباری مینامید. مؤلف کشف الظنون نام او را ارسطیقوس الیونانی آرد و کتاب قسمه الاعداد و کتاب الجبر او را نیز نام می برد. و رجوع به ابرخُس الزفنی در همین لغت نامه شود.
(1) - Aristippe de Cyrene.
(2) - Secte cyrenaique.
(3) - Denys.