ابن زرقیال

«لغت نامه دهخدا»

[اِ نُ زَ] (اِخ) ابواسحاق ابراهیم بن یحیی النقاش، معروف به ابن زرقیال یا زرقالی(1). اصلاً از مردم قرطبه در طلیطله باعمال نجومی اشتغال داشت و باکثرت شهرت از حال او اطلاع بسیاری نداریم. ابن زرقیال در طلیطله پنج سال پیش از ورود مسیحیان بدان شهر به سال 472 ه .ق . رصدی کرد و زیجی ترتیب داد که بزیج طلیطله معروف و در کتابخانهء ملی پاریس موجود است. ابن زرقیال آلتی اختراع کرده موسوم به صفیحهء زرقیال یا ربع زرقالی(2) که نوعی اسطرلاب است و چون آنرا بمشرق آوردند منجمین بزحمت مقصود و طرز عمل آنرا دریافتند. خود ابن زرقیال در کتابی شرح آن را داده و ترجمهء لاطینهء آن در کتابخانهء ملی پاریس است. ابن زرقیال رصدهائی داشته و ابن حماد سه زیج از روی رصدهای او ترتیب کرده است: الکور علی الدور. الامد علی الابد. المقتبس.
(1) - Arzachel.
(2) - Cadran d'Arzachel.