آزموده

«لغت نامه دهخدا»

[زْ / زِ دَ / دِ] (ن مف) مجرب. ممتحَن. سنجیده. مُدَرَّب. مُنجَد. منجَذ. حُنک. موقر. (صُراح). کاردیده. کرده کار. پخته. سُخته. ورزیده. دنیادیده :
ابا ششهزار آزموده سوار
همی دارد آن بستگان را بزار.فردوسی.
دو ره ششهزار آزموده سوار
زره دار با گرزهء گاوسار.فردوسی.
ز قلب سپاه اندر آمد چو کوه
ابا ده هزار آزموده گروه.فردوسی.
برد ده هزار آزموده سوار
همه نیزه دار ازدرِ کارزار.فردوسی.
بر مردم ناآزموده ایمن مباش و آزموده از دست مده که روزگار دراز باید تا باز کسی آزموده و معتمد به دست آید که اندر مثل آمده است که ددِ آزموده به از مردم ناآزموده. (از قابوسنامه). || ریاضت دیده. ورزیده. کارکشته :
وگر آزموده نباشد ستور
نشاید به تندی بر او کرد زور.فردوسی.
و رجوع به آزمایش شود.
-کارآزموده؛ نیک مُجرّب.
-گرم و سرد نیازموده بودن؛ بسیار ناپخته و بی تجربه بودن :
همی گفت کاوس خود کامه مرد
نه گرم آزموده ز گیتی نه سرد.فردوسی.
بدو گفت گودرز کای شیرمرد
نه گرم آزموده ز گیتی نه سرد.فردوسی.
خردمند باشد جهاندیده مرد
که بسیار گرم آزموده است و سرد.
سعدی (بوستان).
جهاندیده ای، آرامیده ای، گرم و سرد چشیده ای، نیک و بد آزموده ای. (گلستان).
-نیک و بد (گرم و سرد) آزموده بودن؛سخت مُجرب بودن.
- امثال: آزموده را آزمودن پشیمانی آرد. (قره العیون).
آزموده را آزمودن جهل است.
بناآزموده کار مفرمای و به آزموده استادی مکن.
ددِ آزموده به از مردم ناآزموده. (قابوسنامه).