استاذ

«لغت نامه دهخدا»

[اُ] (معرب، ص، اِ) (معرب استاد) هنرمند. کسی که به کاری مشغول باشد که قریحه و دست، هر دو را در آن دخالت باشد. (دزی). دانندهء صنعتی از امور کلیه و جزئیه. || کسی که با چرم و فلزات کار کند. (دزی). || موسیقی دان. (دزی). || دانا. (مؤید الفضلاء). || معلّم کتاب. آموزگار. دکتر. (دزی). دستور. دانش آموز. (مؤید الفضلاء). ج، اساتذه (مهذب الاسماء)، اساتیذ. || استاذالجماعه؛ استاد. استاذالجمله(1): لازَمَ استاذَالجماعه اباعبدالله الفخار و قرأ علیه العربیه. (الاحاطه فی تاریخ غرناطه تألیف ابن الخطیب). (از دزی). || استاذالجمله؛ استاذالجماعه: قرأ علی الاستاذ ابی محمد الباهلی استاذالجمله ببلده. (الاحاطه فی تاریخ غرناطه تألیف ابن الخطیب، بنقل دزی). || حقّه باز ماهر. (حریری چ دساسی پاریس 1822 م. ص326 س 5 بنقل دزی). || حامی. مدافع. (دزی). || دفتر روزنامه (تُجّار) (دزی). || خواجه سرا. خادم. جوالیقی در المعرب آرد: فاما «الاستاذ» فکلمه لیست بعربیه. یقولون للماهر بصنعته «استاذ» و لاتوجد هذه الکلمه فی الشعر الجاهلی. و اصطلحت العامه اذا عظّموا الخصی اَن یخاطبوه بالاستاذ، و انّما اخذوا ذلک من الاستاذ الذی هو الصانع، لانّه ربّما کان تحت یده غلمان یؤدبهم، فکأنه استاذ فی حسن الادب. ولو کان عربیاً لوجب اَن یکون اشتقاقه من «السَتذ». و لیس ذلک بمعروف. (المعرب چ احمد محمد شاکر چ قاهره 1361 ه . ق. ص25).
(1) - Professor publicus.