یکدله

«لغت نامه دهخدا»

[یَ / یِ دِ لَ / لِ] (ص نسبی) موافق و بی ریا و بی نفاق. (آنندراج) (برهان) (ناظم الاطباء). صادق. (ناظم الاطباء). متفق. (غیاث). یکدل. صمیمی. (یادداشت مؤلف) :
خوشا نبید غارجی با دوستان یکدله
گیتی به آرام اندرون مجلس به بانگ و ولوله.
شاکر بخاری.
ز ارج تو فرزانهء یکدله
همم حجله شد ساخته هم گله.
شمسی (یوسف و زلیخا).
شمار شبان و شمار گله
بدانست پیغمبر یکدله.
شمسی (یوسف و زلیخا).
ای سپرده دین به دنیا وقت بود
گر شوی مر علم دین را یکدله.
ناصرخسرو.
- یکدله کردن دل با کسی؛ با او همدل و هم آواز و متحد گشتن. با او صفا و یکرنگی یافتن :
با من صنما دل یکدله کن
گر سر ندهم آن گه گله کن.؟
ای ده دلهء صددله دل یک دله کن.؟
|| بدون تردید. بی فکری مخالف. (یادداشت مؤلف). || شجاع. (غیاث اللغات) (آنندراج). || (ق مرکب) یکسره. یک باره. (یادداشت مؤلف) :
یکسره میره همه باد است و دم
یکدله میره همه مکر و مری ست.
حکیم غمناک (از فرهنگ اسدی نخجوانی).
تو گردن نهی سوی گفتار من
شوی یکدله یار و غمخوار من.
شمسی (یوسف و زلیخا).
|| (اِ مرکب) ظاهراً به معنی مرکز و نقطهء اتکاء است :
یکدلهء شش جهت و هفت گاه
نقطه نه دایره بهرامشاه.نظامی.