«لغت نامه دهخدا»
[اِ نُ سُ] (اِخ) کنیت چند تن از امرای وهابی، و این سلسله از 1147 ه .ق . تا امروز بجزیره العرب فرمانروائی دارند: 1 - محمد بن سعود، او نخستین کس از این خاندان است که مذهب وهابی گرفت و بنصرت محمد بن عبدالوهاب مؤسس و بانی این مذهب برخاست. وفات 1179 ه .ق . 2 - عبدالعزیزبن محمد بن سعود، او احسا و قطیف را تصرف کرد و بر سواحل خلیج فارس دست یافت و به سال 1216 ه .ق . کربلای معلی را غارت کرد و گروهی از مردم آنجا را بکشت و مکه و طائف را تسخیر کرد و عمان را مطیع ساخت و عاقبت در سال 1218 ه .ق . به دست مردی شیعی بمسجد درعیه کشته شد. 3 - سعودبن عبدالعزیز، بزمان او وهابیان به بغداد و بار دیگر بعمان و مکه و مدینه و حوران حمله بردند و نام سلطان از خطبه بیفکندند و محمدعلی پاشا از جانب سلطان محمودخان عثمانی بدفع آنان مأمور گشت و او طوسون پاشا فرزند خویش را بجدال آنان فرستاد و در چندین میدان وهابیان مغلوب و شهرهای متصرفی خویش را یکی پس از دیگری از دست بدادند تا به هشتم جمادی الاولای 1229 ه .ق . سعود در 61 سالگی بدرعیه درگذشت. 4 - عبدالله بن سعود، به زمان او طوسون پاشا و بعد از او ابراهیم پاشا جنگ با وهابیان را تعقیب کرد و درعیه را متصرف شد، و عبدالله بن سعود را با کسان و بقیهء اولاد محمد بن عبدالوهاب دستگیر کردند و به اسلامبول فرستادند و در قسطنطنیه به سال 1233 ه .ق . همگی را بیاویختند. 5 - مشاری بن سعود، برادر عبدالله سابق الذکر، او بار دیگر در درعیه تسلط گونه ای داشت لکن مأمور محمدعلی پاشا او را گرفتار و در 1235 ه .ق . به مصر روانه کرد و وی در راه بمرد. 6 - ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود، پس از مرگ مشاری بن سعود در شهر ریاض قدرتی به دست کرد مصریان وی را از آن شهر براندند، او بار دیگر بر این شهر دست یافت و از آن وقت مقر حکومت وهابیان از درعیه بریاض منتقل گشت و تاکنون هم بدانجاست. ترکی بر احسا دست یافت و بحرین را نیز مطیع ساخت و در سال 1249 ه .ق . به دست مشاری بن عبدالرحمن کشته شد. 7 - مشاری بن عبدالرحمن بن مشاری بن حسن بن مشاری بن سعود. 8 - خالدبن سعود (1255- 1257 ه .ق .). 9 - عبدالله بن ثنیان بن ابراهیم بن ثنیان (1257 - 1259 ه .ق .). 10 - فیصل بن ترکی، یک بار از 1249 تا 1255 ه .ق . و بار دیگر از 1259 تا 1282. 11 - عبدالله بن فیصل بن ترکی (1282- 1287 ه .ق . و بار دیگر 1300-1301 و نوبت سوم در حدود 1304). 12 - سعودبن فیصل بن ترکی (1287- 1291). 13 - محمد بن سعود. 14 - عبدالرحمن بن فیصل. 15 - محمد بن فیصل، از خاندان ابن سعود، تا حدود 1300 سلطهء ضعیفی داشته و در معنی مطیع خاندان بنی رشید امرای شمری بوده است. 16 - عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل، با دستیاری شیخ مبارک امیر کویت، ریاض را مسخر کرد (1319 ه .ق .) و بر خاندان ابن رشید مسلط گشت و امروز جز بعض سواحل عربستان تمام جزیره العرب در تحت فرمانروائی اوست.