پژوهش

«لغت نامه دهخدا»

[پِ / پَ هِ ] (اِمص) اسم مصدر پژوهیدن. عمل پژوهیدن. پژهش(1). پی جوئی. جویائی. بازجستن. جستجو. بازجوئی. بازجست. فحص. تفحص. بحث. تجسس. رسیدگی. بررسیدن. تحقیق. استفسار. تتبع. تنقیب. تَفقه. تَعرّف. تَفقد :
اگر روزی از تو پژوهش کنند
همه مردمانت نکوهش کنند.ابوشکور.
دو دیگر که در جای ننگ و نبرد
پژوهش نجویند مردان مرد.فردوسی.
نه از پاک یزدان نکوهش بود
نه شرم از یلان چون پژوهش بود.فردوسی.
ز کردار خوب ار پژوهش بود
ترا این ستایش نکوهش بود.فردوسی.
همی جان من در نکوهش نهی
چرا دل نه اندر پژوهش نهی.فردوسی.
پژوهش نمای و بترس از کمین
سخن هرچه باشد بژرفی ببین.فردوسی.
جز از موی بر وی نکوهش نبود
بدی دیگرش را پژوهش [ کذا ] نبود.
فردوسی.
بپرسید کار سپه شاه ازوی
چنین گفت کای شه پژوهش مجوی [ کذا ] .
اسدی (گرشاسب نامه ص219).
پژوهش کنان پهلوان بلند
چه مردی، بدو گفت، سال تو چند؟.
اسدی (گرشاسب نامه ص233).
بجز بخدمت تو بنده التجا نکند(2)
به هر کجا که پژوهش رود به اصل و نژاد(3).
کمال اسماعیل.
|| سرپرستی. تیمار :
بدین بندگان نیز کوشش نبود
هم از شاه ما را پژوهش نبود.فردوسی.
|| بازپرسی. مؤاخذه. عِقاب :
بدین گیتی اندر نکوهش بود
بروز شمارت پژوهش بود.(4)فردوسی.
|| جاسوسی. خبرچینی.
- پژوهش حال؛ استفسار حال. احوالپرسی. استعلام حال.
(1) - آنکه او این سخن شنید ازش
باز پیش آر تا کند پژهش.
در حاشیهء لغت نامهء اسدی نسخهء نخجوانی این لفظ بمعنی مقابله و روبرو کردن آمده لکن محتمل است که بمعنی خود کلمهء پژوهش باشد.
(2) - ن ل: بغیر خدمت من بنده انتما نکند.
(3) - ن ل: پژوهش کنند زاصل و نژاد.
(4) - ن ل:
همین را بدان سر پژوهش بود
بدان در چو رفتی پژوهش بود.