تاسیت

«لغت نامه دهخدا»

(اِخ) تاسیتوس(1). مورخ شهیر رومی که بین سالهای 54 و 56 م. در روم متولد شد و در حدود سال 120 م. درگذشت. وی از شاگردان «آپر»(2) و «ژولیوس سکوندوس»(3) و احتما «کنتی لین»(4) بود. تاسیت از نویسندگان درجهء اول عالم و از بزرگ زادگان روم بود و در زمان «وسپاسیا» شاغل کارهای بزرگ گردید. و در زمان «تیتوس» به درجهء سناتوری رسید و سپس از کارهای دولتی کناره گرفت. خطابه های مشهوری نوشت که امروزه در دست نیست. آثاری که اکنون از وی باقی مانده است از شاهکارهای ادبی لاتین میباشد و عبارتند از: 1- مکالمات خطبا که بسال 81 م. نوشت و بسال 95 م. انتشار یافت. وی سه مسألهء مشخص را مورد بحث قرار میدهد: الف - ارزش تطبیقی فصاحت و شعر. ب - آیا فصاحت رو به انحطاط میرود؟ ج- علل انحطاط وی. (با آن که بعضی این اثر را از تاسیت نمیدانند معهذا بنظر میرسد که کتاب مزبور منسوب بدو باشد). 2- زندگی «اگریکلا»(5) بسال 98 م. 3- آداب ژرمن ها(6)بسال 98 م. 4- تواریخ، از سقوط نرون امپراطور روم تا حادثهء «تروا» (سالهای 69-96) که متأسفانه از این کتب فقط چهار کتاب اول و ابتدای کتاب پنجم باقی مانده است. در کتاب اخیر حوادث 2 سال (69 و 70) ذکر شده است. 5- سالنامه ها. وی تاریخ دانی کامل بود و علاوه بر آن به ادبیات علاقهء وافر داشت. تاسیت زمان خود را بخوبی درک و دربارهء آن قضاوت میکرد. او مردی بدبین بود ولی آنگاه که به حقیقتی برمیخورد آن را می ستود. این بدبینی موجب شد که در وی قدرت نفوذ قابل ستایشی در تجزیه و تحلیل و بدست آوردن علل مخفی حوادث پیدا گردد. آثار گرانبهایش قابل تحسین است و شخصیت ها و حوادث مذکور در آن زنده و عاری از هرگونه تعصب میباشد. رجوع به تاسیتوس و قاموس الاعلام ترکی و تمدن قدیم فوستل دوکلانژ ترجمهء نصرالله فلسفی ص 469 و ایران باستان ج1 ص83 شود.
(1) - Tacite (P. Cornelius Tacitus).
(2) - Aper.
(3) - Julius Secundus.
(4) - Quintilien.
(5) - Vie d'Agricola.
(6) - Maurs Germains.