«لغت نامه دهخدا»
[تُبْ بَ عِ اَ غَ] (اِخ) تبع الاصغر. میرخواند آرد: تبع الاصغر حسان بن تبع الاوسط(1)، آخرینِ تبابعهء یمن است چه بعد از وی اختلال به احوال آن مملکت راه یافته هیچیک از ملوک آن ملک را تبع نگفتند... و بروایت ابوالفتح ناصرالدین محمد الخضیبی صاحب معارف و محمد بن جریر طبری تبع الاصغر در زمان سلطنت خود بمکهء مبارکه رسیده... تا در خانهء کعبه... اثواب نفیسه پوشانید. اما روایت اکثر اهل سیر در این باب آن است که تبعی که این سعادت او را مساعدت نموده موسوم به حمیربن وردع بود(2) و ایضاً آنچه در معارف و تاریخ طبری در شرح قصهء مذکوره مسطور گشته با آنچه در درج الدرر و اکثر کتب سیر مشروح شده بحسب ظاهر مخالف مینماید. (حبیب السیر چ خیام ج 1 ص266). حمدالله مستوفی آرد: تبع پادشاه یمن بود از حمیریان، در زمان بهرام گور قوم یمن بت پرست بودند و در آن ولایت غاری بود، آتشی از آنجا بیرون آمدی، راستگوی را ضرر نرسانیدی اما کذاب را بسوختی، تبع بمدینه آمد و بجنگ مشغول شد علماء یهود او را گفتند این شهر هجرت گاه پیغمبری خواهد بود که از مکه بیرون آید، تبع بخدای تعالی ایمان آورد و برفت و خانهء کعبه را زیارت کرد و جامه پوشانید. پیش ازو کس در خانهء کعبه جامه نپوشانیده بود. قوم او از یمن بر او بیرون آمدند و با او جنگ خواستند کردن، او با ایشان شرط کرد که بدر آتش غار روند و هر دو دین بر آتش عرض کنند تا هر قوم که گمراه باشند بسوزند بدین شرط به در غار رفتند آتشی بیرون آمد و بت پرستان را بسوخت تبع و قوم تبع را (؟) ضرری نرسید. (تاریخ گزیده چ برون صص79 - 80). رجوع به ناسخ التواریخ چ قم (حضرت عیسی) ص116 و مجمل التواریخ و القصص چ بهار صص166 - 167 و تاریخ یعقوبی چ نجف ص160 - 161 و تبع، حارث بن قیس... و تبع الاقرن شود. (1) - در مجمل التواریخ والقصص چ بهار: «تبع بن حسان... پسر تبع [ بن ] کلیکرب [ بن ]تبع الاقرن [ و او تبع الاصغر و ] آخرِ همهء تبعان بود». و در ناسخ التواریخ: «حسان بن تبع الاوسط و کنیت او ابوکرب». و در تاریخ حمزه: «تبع بن حسان بن تبع». و در تاریخ یعقوبی: «تبع بن حسان بن بحیله بن کلیکرب بن تبع الاقرن و هو اسعد ابوکرب...» ولی صاحب مجمل التواریخ و القصص تبع اقرن را، تبع اصغر نامیده است. رجوع به تبع الاقرن در همین لغت نامه شود. (2) - در اعلام زرکلی ج 1 ص219 آمده که نخستین کسی که کعبه را جامه پوشانید تبع الحمیری است. رجوع به تبع الحمیری در همین لغت نامه شود.