«لغت نامه دهخدا»
[اَ نِ] (اِخ)(1) ابن ابی اصیبعه در عیون الانباء (ج 1 ص 92) در ذکر کتاب «تعرّف علل الاعضاء الباطنه» تألیف جالینوس آرد: و یعرف ایضاً بالمواضع الاَلمه، ست مقالات، و غرضه فیه ان یصف دلائل یستدل بها علی احوال الاعضاء الباطنه اذا حدثت بها الامراض و علی تلک الامراض التی تحدث فیها ایّ الامراض هی و وصف فی المقاله الاولی و بعض الثانیه منه السبل العامیه التی تتعرف بها الامراض و مواضعها و کشف فی المقاله الثانیه خطاء أرخیجانس فی الطرق التی سلکها فی طلب هذا الغرض ثم اخذ فی باقی المقاله الثانیه. و جای دیگر در ذکر کتاب «فی النبض» تألیف جالینوس گوید (ج 1 ص 97): یناقض فیه ارخیجانس، قال جالینوس انه جعله فی ثمان مقالات. در تاریخ الحکماء قفطی نام او بصورت ارستجانس آمده و آن مصحف ارشیجانس تلفظ دیگر همین کلمه است. قفطی دربارهء او گوید (ص 73): طبیب مذکور قبل جالینوس و له تقدم فی وقته و تصنیف و قد ذکره جالینوس فی بعض تصانیفه و حکی اقواله و تناوله بالاستنقاص و قطعه و مزّقه کلّ ممزّق و زیّف قیاسه فی هذه الصنعه. و له کتاب فی الطب یعرف بکتاب طبیعه الانسان. در فهرست ابن الندیم چاپ مصر کلمه بصورت ارجیجانس ضبط شده است. و رجوع به ارشیجانس شود. (1) - Archigenes.