اسجاد

«لغت نامه دهخدا»

[اَ / اِ] (ع اِ) جهود و ترسا. || جزیه. || دراهم الاسجاد؛ نوعی از درم که بر آن صورت صنم است که آنرا سجده میکردند. (منتهی الارب). درمهای خسروانی. (السامی فی الاسامی) (مهذب الاسماء). درمها که بر آن نقش چهرهء خسرو پرویز بود و ایرانیان هر گاه چشم بر آن می افکندند نماز میبردند. بیرونی در الجماهر گوید: قال الاعشی(1):
من یر هوذه یسجد غیر متئب
اذا تعصب فوق التاج او وضعا
له اکالیل بالیاقوت فصلها
صواغها لاتری عیباً و لا طبعا.
و ذلک ان کسری ابرویز کان اکرم هوذه بن علی بتاج فزعمت حنیفه انه لم یره احد من العرب الا سجد لکبریائه و لا احد من العجم الاّ سجد لصوره کسری فیه لرسمهم عند رؤیه صورته فی الدراهم. قال الاسودبن یعفر :
من خمر ذی نطف اغنّ منطق
وافی بها بدراهم الاسجاد(2).
(الجماهر بیرونی چ حیدرآباد ص 111 و 112).
(1) - در کتاب الصبح المنیر فی شعر ابی نصیر میمون بن قیس الاعشی چ بیانه 1927 م. ص 86 آمده:
من یلق هوذه یسجد غیر متئب
اذا تعصب فوق التاج او وضعا
له اکالیل بالیاقوت زینها
صواغها لاتری عیباً ولا طبعا.
(2) - بفتح و کسر اول، هر دو خوانده اند. (منتهی الارب).